Michael Cunningham „Dziki łabędź i inne baśnie”

źródło 

"Większość z nas może się czuć bezpieczna. Jeśli nie jesteś delirycznym sen wyśnionym przez bogów, jeśli twoja uroda nie drażni gwiezdnych konstelacji, nikt nie rzuci na ciebie zaklęcia. Nikomu nie będzie się chciało zamieniać cię w bestię ani usypiać na sto lat."

          Zastanawialiście się kiedyś, jak potoczyły się dalsze losy waszych ulubionych bohaterów z baśni czytanych w dzieciństwie? Co stało się z królewną Śnieżką po tym, jak wyszła za księcia i opuściła chatkę siedmiu krasnoludków? Jakie życie wiódł Jaś, gdy już zdobył fortunę dzięki magicznej fasoli? I do czego potrzebne było dziecko karłowi z baśni Titelitury? Na te i wiele innych pytań, odpowiedzi znajdziecie w książce Michaela Cunninghama „Dziki łabędź i inne baśnie”.

          Cunningham w swojej powieści uwspółcześnia jedenaście  znanych i lubianych historii. I tak mamy tu opowieść o losach najmłodszego z jedenastu braci, dla którego nie starczyło pokrzyw na uszycie magicznej koszuli, wobec czego musi żyć z łabędzim skrzydłem zamiast ramienia. Poznajemy historię Baby Jagi, jej młodość i późniejsze lata. Odkrywamy, co kierowało nią, gdy postanowiła zamieszkać na uboczu i wybudować dom z piernika i innych łakoci. Dowiadujemy się także, dlaczego Piękna pragnęła otrzymać tylko jedną różę i co stało się z obciętymi włosami Roszpunki.

          Jeżeli jednak liczycie na „happy end”, to srogo się rozczarujecie. Opowieści Cunninghama to nie bajki dla dzieci, a gorzka i okrutna alternatywa dla dorosłych. Tu nikt nie żyje długo i szczęśliwie. Szczęście jednego, jest okupione tragedią i rozczarowaniem drugiego.

          Nigdy wcześniej nie miałam tak wielkiego problemu z oceną danej pozycji. Zwykle już w trakcie czytania wiem, czy podoba mi się historia, czy też nie. W tym wypadku do tej pory mam wątpliwości i nie potrafię sprecyzować swoich uczuć. Mam nadzieję, że gdy przeleję myśli na papier, usystematyzuję wady i zalety , na samym końcu będę potrafiła określić, czy  jest to pozycja godna polecenia. Zacznijmy na początku od zalet.

          Po przeczytaniu opisu na jednym z portali reklamujących tę książkę, zastanawiałam się czy autor podoła zadaniu. Bo nie oszukujmy się, historie przedstawione przez Cunninghama  zostały opowiedziane już setki, jak nie tysiące razy , w mniej lub bardziej zmienionej wersji. Zawsze w tych historiach dobro wygrywało, zło zostawało pokonane, a bohaterowie żyją długo i szczęśliwie. W wersji Cunninghama jest zgoła inaczej. Autor niezwykle zręcznie postanowił przedstawić historię od tej drugiej strony. Tłumaczy, co kierowało bohaterami do tej pory uważanymi za tych „złych” i pozwala nam samym zdecydować, czy faktycznie są oni postaciami negatywnymi. Analizuje ich psychikę i wywleka na światło to, co w nas złe, brudne i nieczyste. Wszystkie te powieści są uniwersalne, możemy się doszukiwać różnych interpretacji i metafor. Jest to ciekawe, bo zmusza czytelnika do myślenia, głębszych refleksji, a nie tylko do zapoznania się z historią i odstawienia jej na półkę.

          Drugim plusem jest język, którym Cunningham operuje. Jest gorzki, cyniczny, czasem wulgarny , ale nie pozbawiony tej baśniowej aury, obowiązkowej w opowieściach tego typu. To połączenie niezwykle przypadło mi do gustu, ponieważ nigdy wcześniej się z czymś takim nie spotkałam. Porównałabym to do sytuacji gdy serialowy Dr. House, postanowiłby wybrać się do przedszkola i czytać dzieciom bajki. Jest to połączenie nie do podrobienia i wydaję mi się, że można to uznać za największy atut tej książki.

          No i dochodzimy w końcu do ilustracji. Wspaniałych, hipnotyzujących ilustracji japońskiej artystki Yuko Shimizu. Są piękne, niezwykle mroczne, idealnie dopełniające całośc. Czy książka obroniłaby się bez nich? Prawdę mówiąc, nie wiem. Z pewnością powieść osiągnęłaby sukces i bez rysunków, w końcu są to baśnie dla dorosłych, ale dla mnie są elementem koniecznym, spinającym wszystko  razem, nadające tym opowiadaniom wiarygodności jako baśniom.

          Co do wad, z żalem informuję, że nie znalazłam żadnych. Czemu z żalem? Ponieważ wyjaśniałoby to mój problem z oceną tej pozycji. Może jest to spowodowane tym, że nie dostatecznie głęboko wgryzłam się w opowiadania, przeczytałam je za szybko lub po prostu jestem na nie za młoda? Nie potrafię określić.

          Podsumowując, Cunningham stworzył wspaniałą opowieść o ludzkich słabościach i troskach, o tym co  w nas złe i podłe. Porusza tematy ważne i uniwersalne, a dzięki ubraniu tego wszystko w słowa baśni czyta się to szybko i przyjemnie, mimo trudnej tematyki. Wydaje mi się, że jest to pozycja godna polecenia, ale pod jednym warunkiem. Prawdziwą wartość przekazywanych tu prawd doceni się tylko wtedy, jeżeli usiądzie się do nich z „czystą” głową, w spokoju. Są to opowiadania dla osób dojrzałych, którym trzeba poświęcić dłuższą chwilę. Więc jeżeli nie masz zbyt wiele czasu czy nastroju na tego typu tematy, odpuść. Sięgnij po coś innego, lekkiego i niezobowiązującego, a do tej pozycji wróć z czasem, wtedy na pewno Cunningham i „Dziki łabędź” zagości na dłużej w twojej biblioteczce.